Kolejkowo (II) – Miasto z piernika i Śląsk w miniaturze

Ten weekend należał do Kolejkowa. Korzystając z faktu, że trwają ferie zimowe w województwie opolskim wybrałem się do gliwickiego Kolejkowa.

W lipcu, w czasie wakacji odwiedziłem Kolejkowo na Dworcu Świebodzkim we Wrocławiu. Moją wyprawę opisałem w dwóch artykułach poświęconym temu co obecnie dzieje się na dworcu oraz Kolejkowie (I).

Gliwickie Kolejkowo znajdujące się w kompleksie CH Europa Centralna w Gliwicach skusiło mnie na wyjazd nietuzinkowym projektem “Miasto z piernika”. Ta oryginalna i jedyna w swoim rodzaju w Polsce i na świecie, największa makieta wykonana z piernika przenosi w cudowny świat Świąt Bożego Narodzenia.

Mimo, że czas świąt dawno za nami krok po kroku, zaciekawiony przyglądałem się zimowemu miasteczku. Wielkie wyrazy uznania dla modelarzy i pomysłodawców. Jak napisano w zapowiedziach medialnych: 237 domków, kamieniczek, warowna twierdza, zamek książęcy w towarzystwie dziesiątek piernikowych ludzików, dwa czekoladowe pociągi. Oświetlone blaskiem choinek pachnące cynamonem, goździkami i imbirem miasto to świąteczna sceneria piernikowej makiety.

Na dodatkowe słowa uznania zasługują projektanci za znakomitą scenografię oraz oświetlenie makiety. Tak jak makiety ze stałej ekspozycji!

Przy okazji zwiedziłem stałą ekspozycję Kolejkowa Gliwice. Jest stale rozbudowywana tak jak wrocławska. I tutaj odtworzono charakterystyczne punkty Gliwic z DW PKP oraz pejzaż industrialny Śląska.

Warto zwrócić uwagę, że wrocławski oddział Kolejkowa zbudowano tylko w skali G firmy PIKO GmbH. Jest to makieta monograficzna. W Gliwicach makiety zbudowane są w dwóch skalach G i H0 firmy PIKO. W ramach ekspozycji znajdziemy oddzielne makiety statków oraz śląskich fabryk. Regularnie zmienia się oświetlenie.

Zapraszam do obejrzenia materiałów multimedialnych z wycieczki. Kto jeszcze nie widział “Miasta z piernika” ten musi się troszkę pospieszyć. Ekspozycja trwa do 28 lutego 2020 roku.

tekst i multimedia: Przemysław Ślusarczyk 

Perły architektury kolejowej (cz.1) Nastawnie bramowe

Wielu z nas podróżując pociągami po Górnym Śląsku, przejeżdżając bądź przesiadając się na większych węzłach kolejowych w Gliwicach, Kędzierzynie-Koźlu, Raciborzu, Chorzowie czy Pyskowicach, z pewnością zauważyło dość nietypowe dla innych regionów kraju nastawnie kolejowe pod którymi przetaczają się pociągi niczym pod mostami. Budynki z urządzeniami SRK umieszczone wysoko ponad torami, są charakterystyczne i typowe dla dawnych terenów niemieckich. Te tak zwane nastawnie bramowe, występują nielicznie na Górnym Śląsku oraz śladowo na Pomorzu Gdańskim.
Ponieważ koleje polskie wciąż przechodzą metamorfozę: modernizują i centralizują się, miejscami ulegają degradacji, nastawni SRK z roku na rok ubywa. Tych tradycyjnych, ale i też ciekawych obiektów bramowych jest coraz mniej. Np. po “bramówce” z Pyskowic pozostało właściwie już tylko wspomnienie… Dlatego Drodzy, jeśli znajdziecie się w pobliżu któregoś z tych fascynujących obiektów, dokumentujcie ich obraz. Za chwilę będzie już za późno…
Na fotkach przedstawiam Wam piękne nastawnie bramowe w Raciborzu i Kędzierzynie.

Norbert Tkaczyk
Opole (PL)

Drugie, nowe życie dworca w Gliwicach

Budowa nowej części peronowej i hali DW PKP Gliwice oraz remont kapitalny budynku dworca, otoczenia zbliżają się powoli do końca chociaż pracy jest jeszcze sporo.

Jedna z większych inwestycji kolejowych w Polsce warta około 120 mln złotych rozpoczęła się w I dekadzie grudnia 2014 roku. Pierwotnie plan zakładał, że prace mają potrwać rok. Wykonawcą jest konsorcjum firm Aldesa Construcciones Polska Sp. z o.o. i Aldesa Construcciones SA. Podczas prac rozbiórkowych i modernizacyjnych natrafiono na wiele problemów, co przełożyło się na wielomiesięczne opóźnienie inwestycji.

Obecnie podróżni mogą już korzystać z głównego tunelu średnicowego dla pieszych pod peronami, z hali głównej dworca, hali PKS oraz peronów 1, 2 i 3. Trwają prace na 4 peronie, który obecnie jest wyłączony z eksploatacji, prace wykończeniowe na obszarze od hali głównej dworca do hali PKS. Zakończone zostały już główne roboty konstrukcyjne w części biurowej. Pozostaje jeszcze wiele prac do realizacji oraz rewitalizacja otoczenia. Miejmy nadzieję, że pojawi się wiele zieleni, która dominowała w latach trzydziestych i czterdziestych ubiegłego wieku a otoczenie od strony CH Forum zostanie zadbane.

Dworzec według informacji PKP SA po modernizacji będzie jednym z najnowocześniejszych i najbardziej funkcjonalnych w Polsce, drugim po katowickim dworcu na Górnym Śląsku. Pojawią się w nim liczne udogodnienia dla niepełnosprawnych, nowoczesny system informacji dla podróżnych, a także rozbudowany monitoring, ścieżki dla osób niewidomych i niedowidzących, obniżone okienka kasowe i dostosowane toalety. Przemieszczanie się po obiekcie ułatwi korytarz łączący obie hale dworcowe. W budynku pojawią się również windy prowadzące na wyższe kondygnacje.

Budynek jest jednym z najstarszych dworców kolejowych na Śląsku i w kraju. W 2015 roku obchodził 170 rocznicę zbudowania. 2 października 1845 otwarto linię kolejową pomiędzy Wrocławiem a Gliwicami a 3 października 1846 kolejny odcinek do Mysłowic. Linia liczy 196 km.

W 1913 roku rozpoczęto projektowanie budowli w obecnym kształcie, które wielokrotnie zmieniano. I wojna światowa przerwała ten proces na parę lat. W 1923 roku rozpoczęto przebudowę, którą ostatecznie zakończono w grudniu 1925 roku.

Nowoczesna konstrukcja i projekt hali nawiązuje do postindustrialnego pejzażu współczesnych Gliwic i Górnego Śląska, modernizmu, bardzo dobrze komponując się ze starą częścią dworca i otoczeniem gliwickiej starówki wraz z ciągiem ulicy Zwycięstwa. Nie brak wielu odniesień do legnickiego, wrocławskiego dworca. Ten ostatni po rewitalizacji został okrzyknięty przez wielu najpiękniejszym dworcem wraz z otoczeniem w Polsce i jednym z piękniejszych w Europie. Odniesienia to m.in. układ hali, konstrukcja dachu czy też duże litery z napisem Gliwice nawiązujące do kultowego neonu Wrocław Główny.

Miejmy nadzieję, że już nie długo dworzec rozpocznie drugie, nowe życie jednego z najważniejszych punktów na międzynarodowej, kolejowej trasie Drezno Główne – Kijów Pasażerski.

tekst, zdjęcia Przemysław Ślusarczyk

Nowoczesna architektura przemysłowa i rozwój kolei Górnego Śląska

Najnowszy zeszyt niemieckojęzycznego czasopisma EISENBAHN GESCHICHTE nr 77 (Historia Kolei) przedstawia nam unikatowy dla polskich źródeł bibliograficznych temat kolei przemysłowych Górnego Śląska i Ziemi Opolskiej w okresie do II wojny światowej.

Na archiwalnych fotografiach możemy zobaczyć przedwojenny przemysł i koleje Gliwic, Bytomia czy Rybnika. Ostatnie zdjęcie pierwszej części artykułu przedstawia parowóz Ty4 (niemiecki BR44) po którym pozostało jedynie wspomnienie. W Polsce żaden egzemplarz tej serii nie ocalał dla celów muzealnych.

Norbert Tkaczyk
Hannover-Misburg