Kronika działań pociągu pancernego “Nowak”
Zapraszamy do prześledzenia odtworzonej z wielkim trudem i być może nieścisłościami unikatowej kroniki działalności poszczególnych pociągów pancernych zbudowanych w Hucie w Zawadzkiem. Ten stan rzeczy omówiliśmy w pierwszym odcinku naszej historycznej opowieści o Powstaniach Śląskich. Dzisiejsza, trzecia część traktuje o losach najdłużej i najbardziej aktywnego kolejowego składu pancernego pn. „NOWAK”.
- 10 maja 1921 – zajęcia warsztatów w Zawadzkiem przez Komisję Grupy Powstańczej „Północ”,
- 11 maja – sprowadzenie z Tarnowskich Gór do Zawadzkiego zarekwirowanych dwóch parowozów niemieckich serii G7 i G8 (późniejsze serie PKP: Tp1, Tp4), czterech krytych wagonów towarowych, czterech 2-osiowych wapniarek oraz dwóch platform 4-osiowych; wykonanie pomiarów i opracowanie planów konstrukcyjnych przebudowy oraz wyposażenia przez ppor. Kochanowskiego,
- 12 maja, godz. 13:00 – rozpoczęcie budowy i opancerzanie wagonów kolejowych,
- 13 maja – montaż 2 francuskich dział górskich i opancerzanie parowozu,
- 14 maja, godz. 1:00 – zakończenie prac; wyposażenie w karabiny maszynowe; objęcie przez załogę (maszynistą został Piotr Dropała z Żędowic, a palaczami Piotr Staś i Tajbert),
- 15 maja, godz. 11:00 – uzupełnienie załogi w Lublińcu,
- 16 maja, godz. 12:00 – wyruszenie z Zawadzkiego do Zębowic z zadaniem zbadania sił wroga i sprawdzeniem czy uszkodzony most nadaje się do ruchu,
- godz. 19:00 – powrót na linię frontu,
- 17 maja, godz. 2:30 – wyjazd w kierunku Kluczborka,
- godz. 3:30 – ostrzelanie pociągu pancernego z dział,
- ostrzeliwanie kolonii Radawka,
- godz. 7:00 – po wycofaniu się wroga powrót na linię frontu,
- 18 maja, godz. 3:55 – wyjazd z Zawadzkiego do Zębowic,
- godz. 4:45 – osiągnięcie posterunku kolejowego 104; ostrzelanie p. p. z karabinów maszynowych ze stacji oraz Malinowa; ostrzelanie budynku stacyjnego,
- godz. 9:30 – wyparcie wroga w rejonu Zębowic,
- godz. 14:00 – powrót do Zawadzkiego,
- 20 maja, godz. 3:00 – wyjazd z Zawadzkiego do Olesna,
- godz. 4:45 – naprawa torów pod Olesnem,
- godz. 15:00 – powrót do Zawadzkiego bez walki,
- 21 maja, godz. 4:20 – wyjazd na odcinek Fosowskie – Ozimek,
- godz. 8:00 – ostrzelanie wroga na dworcu w Ozimku,
- godz. 13:00 – powrót do Zawadzkiego,
- 22 maja, godz. 5:00-14:00 – pogotowie w Ciasnej,
- godz. 23:00 – pogotowie w Ciasnej,
- 23 maja, godz. 5:30 – powrót do Zawadzkiego,
- 24 maja, godz. 19:00 – dotarcie do posterunku kolejowego 104 w Zębowicach; walka z wrogiem z okolicy Malinowa; pozostanie na linii frontu do godz. 5:00 dnia następnego,
- 25 maja, godz. 5:00 – powrót do Zawadzkiego,
- godz. 21:00 – przejazd do Szymiszowa,
- 26 maja, godz. 11:00 – powrót do Zawadzkiego bez walki,
- 28 maja, godz. 19:00 – pogotowie alarmowe na stacji Fosowskie,
- 29 maja, godz. 3:30-15:00 – pogotowie alarmowe w Sowczycach,
- 31 maja/1 czerwca (noc) – pogotowie na stacji Zawadzkie,
- 2 czerwca, godz. 20:00 – pogotowie na stacji Zawadzkie,
- 3 czerwca, godz. 3:00-14:00 – pogotowie alarmowe w Sowczycach,
- 5 czerwca, godz. 23:00 – pogotowie alarmowe na stacji Fosowskie,
- 6 czerwca – zmiana parowozu, a tym samym nazwy na „NOWAK II”,
- godz. 3:30 – wyjazd do Tarnowskich Gór,
- godz. 4:20 – odebranie z Tworoga dowódcy Grupy „Północ”, Nowaka,
- godz. 7:30 – walki na dworcu w Tarnowskich Górach; zdobycie miasta,
- godz. 19:00 – powrót do Zawadzkiego,
- 7 czerwca, godz. 3:30 – wyjazd do Tarnowskich Gór,
- 8 czerwca, godz. 6:30 – wyjazd z Zawadzkiego do Zębowic,
- godz. 13:00 – powrót do Zawadzkiego po walce w okolicach Malinowa,
- 10 czerwca – przeniesienie do Lublińca,
- 13 czerwca – ćwiczenia alarmowe,
- 21 czerwca – przeniesienie do Koszęcina,
- 1 lipca – powrót do Lublińca,
- 5 lipca – ostatni transport likwidacyjny do Kielc; udział w uroczystości poświęcenia sztandaru powstańczego i przejazd do Poznania (przez Łódź),
- 25 sierpnia – w Poznaniu utworzono z niektórych wagonów jednostkę, którą włączono do 1. Górnośląskiego Pułku Pociągów Pancernych WP; pozostałe wagony rozpancerzono i odesłano do Dyrekcji Kolei w Katowicach.
W dalszej części opracowania prześledzimy ocalałe fragmenty kroniki działalności p. p. „Zygmunt Powstaniec”. Zapraszamy do lektury – wiedzy do końca lat’80 XX wieku zastrzeżonej do użytku wewnętrznego PTTK.
opracowanie: Norbert Tkaczyk
