Mała kolej – wielka duchem

Wybrane dokumenty filmowe o kolei wąskotorowej w Polsce

Zwracamy się dzisiaj w stronę “małego prześwitu” proponując obejrzenie kilku materiałów dotyczących bardzo często nie istniejących już linii wąskotorowych. Obecnie działa około 30 kolei publicznych, leśnych, parkowych i wojskowych. W większości przejezdna jest mała ilość kilometrów w stosunku do stanu po otwarciu takiej jednostki. Mimo to wiele z nich cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem.

Poniższe wybrane dokumenty prezentują codzienne życie kolei wąskotorowych (Gliwice-Trynek – Rudy, Pleszew, Gdańska Kolej Dojazdowa, Wrocławska Kolej Dojazdowa). Dokumenty wykonane przez obcokrajowców. Przypomnijmy, że na kolei w Polsce przez dekady do 1990 roku obowiązywał zakaz fotografowania pociągów, infrastruktury, dworców itp. Choć nawet dzisiaj zdarzają się przypadki legitymowania przez SOK, policję hobbystów rejestrujących przejeżdżające pociągi na stacjach. Pomimo, że rozporządzenia z roku 1990, 2003, 2004 i późniejsze znosiły te zakazy w przestrzeni publicznej. Stąd tak wiele zdjęć, dokumentacji pochodzi od zagranicznych miłośników kolei, którym łatwiej w różny sposób było otrzymać takowe pozwolenie. Inną kwestią była dostępność sprzętu do rejestracji i postęp technologiczny.

Świat widziany okiem: pasażera, przechodnia, kierowcy, mechanika pojazdu szynowego, kierownika pociągu itd. Kadry są dobrane tak, abyśmy czuli się jak u siebie – gdybyśmy byli tam osobiście. Cenne dokumenty, po świecie, którego już w większości nie ma.

Na koniec materiał “Narodowe Święto Niepodległości na Średzkiej Kolei Powiatowej” zrealizowany rok temu w Święto Niepodległości. Cudowny świat starej, “małej” kolei żelaznej w ten szczególny dzień – bez zbędnego, politycznego bełkotu, patosu. Po prostu radośnie, bo takie powinno być to święto.

opracowanie: Przemysław Ślusarczyk

Zbiórka na remont Px48-1920 ze Środy Wielkopolskiej

Dołączamy się do akcji zbiórki społecznej aby przywrócić dawny blask parowozowi Średzkiej Kolei Powiatowej.

Zbiórka ma na celu przywrócenie do eksploatacji zabytkowego parowozu Px48-1920, który stacjonuje na Średzkiej Kolei Powiatowej. Prowadzona jest przez Towarzystwo Przyjaciół Kolejki Średzkiej “Bana”, które to jest organizacją pozarządową zarządzającą zabytkową koleją wąskotorową w Środzie Wlkp.

Link do strony zbiórki > https://zrzutka.pl/przywrocenie-do-ruchu-zabytkowego-parowozu-px48-1920

Link do strony ŚKP > http://sredzkakolejpowiatowa.pl/zbiorka-na-naprawe-parowozu-px48-1920/

opracowanie: Zbigniew Tkaczyk

Wspomnienie nieistniejącej, jarocińskiej kolejki wąskotorowej

Fotoreportaż z jednej z ostatnich imprez specjalnych dla hobbystów kolejowych jaka odbyła się wiosną 1988 r. na Jarocińskiej (Witaszyckiej KD).

W 1987 r. opracowano program, który zakładał zawieszenie kursowania pociągów Jarocińskiej KD, a w konsekwencji jej fizyczną likwidację. Mimo protestów, w kwietniu 1991 r. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej podpisał zarządzenie o zawieszeniu ruchu na kolejce z dn. 1 lipca 1991 r. W styczniu 1992 r. za spawą wizyty ekipy niemieckiego czasopisma “Eisenbahnkurier” Niemcy planowali odkupić w całości witaszycką kolejkę i wykorzystać ją dla celów turystycznych. Chcieli nawet podnieść most kolejowy nad drogą Jarocin – Pleszew o 70 cm, tak aby TIR-y mogły pod nim swobodnie przejeżdżać. Również samorządy lokalne próbowały przejąć linię i uruchomić przewozy, jednak ostatecznie zrezygnowały z tego pomysłu.
25 czerwca 1992 r. Dyrektor Generalny PKP zarządził likwidację Jarocińskiej Kolei Dojazdowej. Bajki Ignacego Krasickiego wiecznie żywe: “Gdy więc wszystkie sposoby ratunku upadły, wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły”.
Norbert  Tkaczyk
Źródło: Młody Technik 1988 lub 1989. (niestety, nie oznaczyłem tego materiału stąd możliwa rozbieżność dat

 

)

Nasielska Kolej Dojazdowa w czerwcu 1979

Mały urywek z życia Nasielskiej Kolei Dojazdowej.

Warto zwrócić uwagę także na zabytkowe już dziś samochody: ciężarowy star jako omnibus, czy zaporożec.

Źródło: Jahrbuch Lokomotiven 2013 (Podszun).

Śladami wrocławskiej kolei dojazdowej

Wąskotorowe koleje w Polsce możemy podzielić na te, o których wciąż głośno, oraz te, po których ledwie wspomnienia pozostały. Do tych ostatnich zaliczmy m. in. Wieluńską KD, Żmigrodzką (Wrocławską) KD, Marecką KD, czy też wiele kolejek użytku niepublicznego: cukrowniczych, cegielnianych itp.

Linie te częstokroć już dawno nie istnieją fizycznie w terenie. Zostały rozebrane niezwłocznie po ich zamknięciu dla ruchu osobowego czy towarowego. My dzisiaj obejrzymy się wstecz za siebie aż o 35 lat. Zajmiemy się Żmigrodzko – Milicką Koleją Dojazdową.

Ponieważ trudno byłoby nam iść fizycznym śladem tego szlaku, zapraszam do wspomnień na papierze utrwalonych. Niemieckie wydawnictwo PODSZUN każdego roku wypuszcza na rynek nowy rocznik o kolejach. W “Jahrbuch Lokomotiven 2013” znajduje się obszerny materiał na temat polskich wąskotorówek lat ’70 i ’80. Jest bardzo niewiele źródeł dokumentujących kolejkę Żmigrodzką.

Dotychczas znany był mi obraz zawarty w polskiej balladzie filmowej w reżyserii Radosława Piwowarskiego o wdzięcznym tytule “Pociąg do Hollywood”. Autor kręcąc ten film pewnie nie końca zdawał sobie sprawę, że jego dzieło stanie się dodatkowo cennym dokumentem. Przystanek osobowy Gruszeczka, to miejsce którego trudno dziś szukać w terenie. Warto więc wygospodarować sobie trochę wolnego czasu na wnikliwe obejrzenie tego filmu. Gorąco zachęcam do tego poprzez mini galerię. Natomiast w materiale zza zachodniej granicy proponuję zwrócić uwagę na zdjęcie z Sułowa Milickiego ukazującego telegraficzny przekaz informacji o przyjęciach i odprawieniach w drogę pociągów.

Egzotycznie, pięknie i ciekawie spogląda się na tę sytuację, kiedy nasz bohater, dyżurny ruchu wykonuję swoja pracę latem. Wyobraźmy sobie, jak wyglądała taka praca podczas nieprzychylnej aury? Kiedy na normalnych torach zazwyczaj pracowano w nastawniach, wąskie tory wciąż zaskakiwały historycznymi rozwiązaniami.

Norbert  Tkaczyk