parowozy

Parowozy wolsztyńskie romantique

P$ Leave a Comment

17 listopada ukazał się w wersji elektronicznej album fotograficzny „Parowozownia Wolsztyn”.

zdjęcie: Krystyna Okulewicz-Rabij

Autorką tego pięknego i obszernego, monograficznego e-wydania jest Krystyna Okulewicz-Rabij. Elektroniczna publikacja ukazała się w ramach Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w Sieci.

Dokumentuje ona dzień po dniu życie parowozowni, pracę personelu i sprzętu, imprezy kolejowe i przede wszystkim czynne eksponaty muzealne. O Parowozowni w Wolsztynie, którą jest mekką wszystkich miłośników kolei oraz pasjonatów inżynierii kolejowej można pisać wiele. Temat rzeka.

Krystyna Okulewicz-Rabij jest absolwentką dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Współautorka kilkudziesięciu albumów, niezliczonej ilości publikacji w mediach na całym świecie z legendarnym National Geographic na czele. Współautorka kilkunastu multimedialnych publikacji elektronicznych dystrybuowanych na całym świecie.

Autorka to także współautorka teledysków i okładek płyt. Stypendystka Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie Kultury. Trzykrotna laureatka Grand Prix w konkursie Media Kreator. Laureatka III miejsca w kategorii profesjonalnej PISF i NID za film “Maski”.

Nominowana do nagrody głównej konkursu NID i Niepodległa w kategorii profesjonalnej za film “Kilka kadrów o wolności”. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie Sztuk Wizualnych.

okładka e-wydawnictwa

Krystyna Okulewicz-Rabij „Parowozownia Wolsztyn”

ISBN: 978-83-7933-032-4

Album został zrealizowaniu dzięki Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w Sieci.

Album można pobrać bezpłatnie TUTAJ

opracowanie: Przemysław Ślusarczyk

Parowozownia Wolsztyn – początki niezwykłego muzeum

P$ Leave a Comment

Niezwykłe muzeum, skansen, instytucja kultury …

Różne są nazwy oficjalne i potoczne, ale niezaprzeczalny jest fakt, iż jest to jedyne, ostatnie takie miejsce na całej kuli ziemskiej, gdzie odbywa się planowy ruch pociągów prowadzony trakcja parową. Dzień w dzień, systematycznie, statystyczny podróżny kupuje bilet na pociąg osobowy i wsiada do składu na którego przedzie, jak dziesiątki lat temu, dopięty jest czynny parowóz.

Na całym świecie w klubach, muzeach, skansenach za taka przejażdżkę trzeba wyłożyć ekstra kasę, a na wycieczkę trzeba czekać tygodniami, miesiącami, gdyż organizowane są jedynie w wyznaczonych z góry terminach. Wolsztyn daje nam tę wolność i przenosi nas w odległy czas, że możemy poczuć klimat kolei parowej, jaki zniknął już ze 2 pokolenia wstecz.

Zaczynało się skromnie. Pierwsze parady tych wspaniałych kolosów odbywały się w kameralnym gronie. Później z roku na rok przybywało sympatyków pary poszukujących namiastki dawnego świata, kolei dzieciństwa, także znanej z opowiadań rodziców czy dziadków. Początkowe grupki entuzjastów przerodziły się w tysiące.

Historia polskich kolei nabrała nowego znaczenia. Parady Parowozów nie były już tylko lokalnymi wydarzeniami dla zagranicznych turystów oraz grupki rodzimych sympatyków kolei. Stały się one mekką dla tysięcy polskich rodzin. Liczba uczestników corocznej Parady przekraczała nominalną liczebność mieszkańców miasta. Najmłodsi poznawali świat, którego z racji daty urodzenia, nie mieli okazji poznać. Starsi z rozrzewnieniem wspominali dawne dzieje. Tego wszystkiego nie wolno nam zaprzepaścić i zapomnieć.

Dziś, kiedy pandemia koronawirusa zburzyła porządek ekonomiczny świata, w tym także Parowozowni Wolsztyn, naszym obowiązkiem jest nie pozwolić odejść jej w niebyt. Jeśli znów chcemy gromadnie spotykać się na kolejnych Paradach i podziwiać cuda dawnej techniki, które podbiły świat czy też skorzystać z planowego przejazdu pociągu z parowozem, powinniśmy rzucić koło ratunkowe dla tego jedynego w świecie obiektu.

Przedstawiamy dziś materiał sprzed ponad 30 laty, który mówi o początkach tego niezwykłego miejsca. Nie możemy pozwolić, aby po tylu latach przerwana była ta historia, a onegdaj graniczna stacja, stała się martwym skansenem.

W Tygodniku Kolejarza „SYGNAŁY” w 1989 roku kolega Paweł Terczyński opisywał narodziny tego niezwykłego dla nas miejsca. Choć ubyło czynnych serii parowozów, a za wstęp trzeba zapłacić, to stawiamy na utrzymanie przy życiu naszej kolejowej perły. Zapraszamy do lektury.

opracowanie: Norbert Tkaczyk, źródło: Tygodnik Kolejarza "SYGNAŁY" nr 31/1989. 
PUBLICZNA ZBIÓRKA NA RATOWANIE PAROWOZOWNI WOLSZTYN, więcej na stronie:
https://www.parowozowniawolsztyn.pl/pomoz-ocalic-parowozownie-wolsztyn/

Zapomniany diament stalowych szlaków – ekspresowy parowóz Pd14

P$ Leave a Comment

Na PKP służyło prawie 200 różnych serii parowozów.

Są wśród nich takie, o których ilość materiałów jest więcej niż dobra. Ale są i lokomotywy-symbole, które odegrały naprawdę znaczące role w ruchu kolejowym. A mimo to zostały jakby zapomniane.

Trudno rozstrzygnąć czy można złożyć to na karb odległej przeszłości czy też raczej zawiniła tu uboga dokumentacja fotograficzna albo niewielka ilość egzemplarzy danej serii. Możliwe, że to wszystko po trochu…

Fotografia archiwalna ze zbiorów Johannes Glöckner; źródło: Eisenbahnstiftung – Joachim Schmidt

Prezentowany na unikatowym zdjęciu z 1939 roku parowóz Pd14-10. Wywodzi się jeszcze z Cesarsko-Królewskich Austriackich Kolei Państwowych, gdzie nosił oznaczenie serii 206. W latach 1903-07 zbudowano łącznie 70 sztuk tych maszyn w fabrykach: Floridsdorf, Wiener Neustädter Lokomotivfabrik, Fabrykę Lokomotyw StEG i Pierwszą Czesko-Morawską Fabrykę Maszyn.

Lokomotywy parowe serii 206 miały opinię najdoskonalszych lokomotyw nie tylko pospiesznych, ale i ekspresowych swoich czasów. Przez wiele lat prowadziły one takie sławy jak: Orient Express, Oostende Express, Bäderzüge do Eger oraz pociągi ekspresowe do Pragi z kkStB i Wien-Nizza-Cannes-Express do Gloggnitz, Berlin-Rzym-Express i Nord-Süd-Express (Berlin – Werona) w Südbahn.

Po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości koleje polskie otrzymały 11 egzemplarzy parowozów do pociągów luksusowych. Sklasyfikowano je w grupie austro-węgierskiej, jako seria Pd14.

W 1939 roku Deutsche Reichsbahn nadały przejętym w wojnie maszynom oznaczenie serii 13.15. Jednak parowóz ze zdjęcia, Pd14-10, nie otrzymał nowego oznaczenia DR, ponieważ służył jako kocioł stały do ogrzewania obiektów parowozowni. Nosił numer 53, później 900730. Swoją służbę zakończył w Austrii w 1957 roku.

opracowanie Norbert Tkaczyk, Hannover (D),  Fotografia archiwalna ze zbiorów Johannes Glöckner; źródło: Eisenbahnstiftung - Joachim Schmidt.

Wojenne perypetie parowozów serii Pm36. Prawdopodobieństwa i fakty.

P$ Leave a Comment
źródło: http://designby.pl

W kolejnym artykule napisanym dla ROBO Modele z Wrocławia przez Norberta Tkaczyka autor tropi uważane za kultowe parowozy serii Pm36.

Zapraszamy do lektury tutaj: http://robo.eu.com/pm36-iii

opracowanie: Przemysław Ślusarczyk

Parowozownia Wolsztyn w pigułce – liczby i fakty

P$ Leave a Comment

Dla odmiany dzisiaj trochę danych dotyczących jednego z najbardziej znanych miejsc na kolejowej mapie Europy i nie tylko.

500 kilometrów – tyle obecnie tygodniowo przejeżdżają wolsztyńskie parowozy prowadzące osobowe pociągi planowe do Leszna, Zbąszynka bądź Poznania.

8 stanowisk posiada wachlarzowa hala parowozowni.

3 parowozy są w stanie czynnym z 24 zebranych w Wolsztynie eksponatów. Pod parą możemy spotkać wymiennie: Pt47-65, Ol49-59 oraz Ol49-69.

12 597 mieszkańców posiada miasto Wolsztyn według ostatniego spisu na 31 grudnia 2018 roku. Liczba ta niemalże podwaja się podczas Dni Wolsztyna i corocznych Parad Parowozów!

2 obrotowe żurawie do nawęglania parowozów znajdują się na terenie muzealnej parowozowni.

1907 rok – ukończono budowę hali dla parowozów (wtedy 4-stanowiskowej). 2 lata później szopa miała już komplet, 8 stanowisk.

20,5 metra – to średnica wolsztyńskiej obrotnicy. W 1949 roku przedłużoną ją z początkowych 16 do 20 metrów, a następnie w 2002 roku o kolejne pół metra.

103 000 kilogramów waży w stanie służbowym parowóz Pt47-65.

100 kilometrów na godzinę maksymalnie może uzyskać parowóz osobowy serii Ol49.

2007 to rok rejestracji Towarzystwa Przyjaciół Wolsztyńskiej Parowozowni.

„5” – Miss Świata Parowozów 2011, Patrycja Dorywalska, wzięła udział w Miss Polonia 2012, gdzie znalazła się w finałowej piątce konkursu.

1886 – w tymże roku otwarto linie kolejową z Wolsztyna do Zbąszynia.

1991 rok – na zamówienie niemieckich sympatyków kolei zorganizowano w Wolsztynie pierwszą Paradę Parowozów.

zebrał i opracował: Norbert Tkaczyk

Gorączka przygotowań w Jaworzynie Śląskiej, czyli warto być 5 minut przed resztą świata

P$ Leave a Comment

Zanim kilkanaście tysięcy gości i widzów obejrzy wolsztyńską Paradę Parowozów pojazdy uczestniczące muszą przejść wiele przygotowań i dojechać z miejsc często oddalonych o kilkaset kilometrów.

Nie inaczej było 2 maja br. w Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej. Tego dnia parowóz TKt48-18 obsługiwał pociągi turystyczne na terenie tamtejszej parowozowni. Około południa co 30 minut kursowała „tekatka” z wagonem z którego skorzystało wiele zafascynowanych rodzin z dziećmi. Słoneczna pogoda i parowóz pod parą sprawiały, że gościom muzeum dopisywały humory. Szczególnie radośni byli najmłodsi.

Popołudniu parowóz zaczęto przygotowywać już do transportu na Paradę Parowozów w Wolsztynie. Wymagało to wykonania wielu czynności przez drużynę trakcyjną.

Relacja z tego dnia w galerii. Serdecznie zapraszam Państwa do obejrzenia.

  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
  • KODAK Digital Still Camera
tekst i zdjęcia: Norbert Tkaczyk, Opole | wszelkie prawa zastrzeżone

Parowozy serii OKl27 oraz TKt48 – tak podobne i tak różne

P$ Leave a Comment

Zapraszamy do lektury nowego artykułu Norberta Tkaczyka, który ukazał się na stronie producenta modeli kolejowych ROBO we Wrocławiu.

Link do artykułu znajduje się [tutaj].

zdjęcie: Norbert Tkaczyk, wszelki prawa zastrzeżone

Urokliwa zima w dawnym parowozowym eldorado

P$ Leave a Comment

Kiedyś punktualność była w cenie – zagarki regulowano w takt przyjeżdżających i odjeżdżających pociągów P.K.P.

Pomimo panujących trudniejszych warunków, spowodowanych opadami śniegu oraz lekkim mrozem, sędziwa trakcja parowa daje sobie radę. Dziś, w sobotę 26 stycznia, pociągi do i z Poznania prowadzone parowozem Ol49-69 kursowały planowo, co do minuty.

Tekst: Norbert Tkaczyk, Hannover BRD, Źródło: wolsztyński monitoring miejski

Zbiórka na remont Px48-1920 ze Środy Wielkopolskiej

P$ Leave a Comment

Dołączamy się do akcji zbiórki społecznej aby przywrócić dawny blask parowozowi Średzkiej Kolei Powiatowej.

Zbiórka ma na celu przywrócenie do eksploatacji zabytkowego parowozu Px48-1920, który stacjonuje na Średzkiej Kolei Powiatowej. Prowadzona jest przez Towarzystwo Przyjaciół Kolejki Średzkiej „Bana”, które to jest organizacją pozarządową zarządzającą zabytkową koleją wąskotorową w Środzie Wlkp.

Link do strony zbiórki > https://zrzutka.pl/przywrocenie-do-ruchu-zabytkowego-parowozu-px48-1920

Link do strony ŚKP > http://sredzkakolejpowiatowa.pl/zbiorka-na-naprawe-parowozu-px48-1920/

opracowanie: Zbigniew Tkaczyk

Nyski mini-skansen parowozów

P$ Leave a Comment

W ciągu kilku ostatnich lat istnienia Parowozowni Nysa przy peronach stacji zaczęto tworzyć mały skansen lokomotyw parowych w przeszłości związanych z Ziemią Opolską.

Na przeciwległych końcach peronów ustawiono dwa parowozy. Jednym z nich był rzadki na PKP tendrzak serii OKl2-6 przeznaczony do obsługi lokalnych pociągów osobowych. Zbudowany w 1928 w zakładach Union otrzymał nr fabryczny 2820. Na kolejach niemieckich nosił oznaczenie BR 64 061. W Nysie pracował od 1951 roku aż do czasu skreślenia z inwentarza w 1972 roku. Zanim stał się nyskim eksponatem wiele lat przestał „pod chmurką” w Miasteczku Śląskim koło Tarnowskich Gór.

Drugą z zabytkowych maszyn był polski parowóz osobowy serii Ok22-23. Wyprodukowany w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce SA w Chrzanowie (nr fabr, 339, rok prod. 1929) w okresie międzywojennym miał oznaczenie Ok22-44, a w czasie II w. św. niemiecki nr BR 38 4530. W latach 1957-79 stacjonował w MD Opole. Obsługiwał ruch osobowy m.in. na szlaku do Nysy przez Szydłów. Zanim stał się pomnikiem techniki przestał jeszcze kilka lat w Nysie. Wyeksponowany przez pewien czas nosił fałszywe oznaczenie Ok22-32.

Po likwidacji nyskiej parowozowni w I połowie lat’90 oba parowozy przekazano do nowo tworzącego się muzeum techniki kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej, gdzie wciąż możemy je podziwiać.

Na zdjęciach parowozy: OKl2-6 i Ok22-23 jako wówczas stała ekspozycja na stacji PKP w Nysie.

Tekst i zdjęcia: Norbert Tkaczyk

Wczoraj i dziś lokomotywowni Szydłów oraz jej tajemnicze podziemia

P$ Leave a Comment

Galeria prezentuje zmiany otoczenia szydłowskiej szopy na przestrzeni ostatnich 10 lat. Podczas obecnej rewitalizacji budynek pozbawiono dojazdu szynami, co może świadczyć o jego rychłym końcu.

Sama konstrukcja jest powtarzalna, ale na ścianie bocznej lokomotywowni od strony torów znajduję się zabytkowy, unikatowy żuraw wodny. Zapraszam także do zwiedzenia tajemniczych podziemi pod dawną szopą.

NORBERT TKACZYK
HANNOVER BRD

Kolejwizja – Latający Ślązak, Pm36, Lux Torpeda, rozwój szybkich pociągów

P$ Leave a Comment

Zapraszamy do obejrzenia najnowszego odcinka Kolejwizji z 18 września 2017 roku poświęconego „Latającemu Ślązakowi”, Pm36, Lux Torpedzie oraz rozwój szybkich pociągów ponownie z udziałem Norberta Tkaczyka.

 

 

Odcinek poświęcony maszynom, które zapoczątkowały „erę szybkiej kolei”.

Kolejwizja – 175 lecie kolei na ziemiach polskich. Berlin-Opole. Tekatką po Dolnym Śląsku

P$ Leave a Comment

Zapraszamy do obejrzenia najnowszego odcinka Kolejwizji z 4 września 2017 roku poświęconego 175 leciu kolei na ziemiach polskich. Berlin-Opole. Tekatką po Dolnym Śląsku z udziałem Norberta Tkaczyka.

Odcinek poświęcony jest obchodom rocznicowym powstania trasy kolejowej Wrocław-Oława-Brzeg. Relacja o specjalnym pociągu z Berlina do Opola. Dyskusja, jak skracać czas jazdy po tym szlaku. TKt48-18 w roli głównej jedzie po Dolnym Śląsku. (P$)

VII Gala Parowozów w Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej

P$ Leave a Comment

W dniach 8 do 10 września 2017 roku odbyła się VII Gala Parowozów. Impreza organizowana przez Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej z roku na rok się jest coraz bardziej znana i ceniona wśród miłośników kolei (tych dużych i małych).

W tym roku organizatorzy postanowili rozszerzyć ofertę o zabytkowe pojazdy użytkowe. Oprócz starej parowozowni eksponaty zostały zaprezentowane na terenie zespołu folwarczno – pałacowego rodu Burghausów w Piotrowicach Świdnickich koło Jaworzyny Śląskiej. Wśród tych eksponatów znalazły się ciągniki rolnicze, parowe walce drogowe, lokomobile, pojazdy wojskowe. Dzięki temu po raz pierwszy w Polsce można była zapoznać się z dawnymi pojazdami, w dodatku, w takim szerokim spektrum.

Zgodnie z informacją organizatorów w VII edycji udział potwierdziło 5 lokomotyw z Czech i Polski:
• Parowóz 310.0154 z Trutnova (CZ),
• Parowóz 93.1360 z Żamberku (CZ),
• Parowóz 423.0145 z Jaromierza (CZ),
• Parowóz Pt47-65 z Wolsztyna (PL),
• Parowóz TKt48-18 z Jaworzyny Śląskiej.

Dodatkowo uruchomiono Muzealne Pociągi Specjalne na trasie Jaworzyna Śląska – Strzegom, Jaworzyna Śląska – Świdnica. Składy prowadzone przez lokomotywę parową TKt48-18, jedyną czynną i regularnie wyjeżdzającą na okoliczne linie lokomotywę z Muzeum wraz z trzema zabytkowymi wagonami klasy 2 i 3. Pociągi Zembrzuski, Księżopolski, Włostowic i Burghaus pojechały po historycznej linii – Magistrali Podsudeckiej.

Zapraszamy do obejrzenia materiału fotograficznego z III dnia imprezy oraz filmu z przejazdu pociągiem Włostowic relacji Jaworzyna Śląska – Strzegom – Jaworzyna Śląska.

tekst i zdjęcia, wideo Przemysław Ślusarczyk

Parowozy Ty42 na Śląsku

P$

Dziś zdjęcie z niemieckiego miesięcznika Modellbahn Eisenbahn Magazin z października 1983 r.

ty42-15Gliwicki parowóz Ty42-15 (Fablok nr fabr.1520/rok prod.1945) stoi na stacji w Gierałtowicach z pociągiem osobowym nr 1007 do Bytomia. Za parowozem warto zwrócić uwagę na typowe dla ówczesnego Śląska, enerdowskie, piętrowe wagony Bipa. Obecnie unikat na PKP.

Norbert  Tkaczyk
Hannover (D)

Koleje bułgarskie – polski ślad

P$

Polskie parowozy eksportowe to jeden z unikatowych dziś tematów.

Tak, Polska była kiedyś tak potężnym producentem maszyn parowych, że mogła sprzedawać niektóre projekty do krajów mniej rozwiniętych. Takim też sposobem Pierwsza Fabryka Parowozów w Polsce w Chrzanowie oraz H. Cegielski w Poznaniu eksportowały swoje najlepsze wyroby do innych krajów. Jednym z odbiorców była ówczesna Bułgaria. W tabeli znajdziecie Państwo parowozy serii 01 oraz 46. To niezawodne lokomotywy polskich producentów.

Norbert Tkaczyk

Źródło: Modelleisenbahner nr 9/93

Ze starej korespondencji (cz.2)

P$ Leave a Comment

Huta w Ozimku (a)Kiedy w latach 1992/93 na PKP pożegnaliśmy ostatnie parowozy, w przemyśle można było spotkać je w czynnej służbie jeszcze przez kilka kolejnych lat. Ozimska „Huta Małapanew” posiadała 2 egzemplarze maszyn typu TKh Ferrum. Poniżej dane jednej z nich.

Norbert  Tkaczyk

Pamiątki po Parowozowni Fosowskie

P$ Leave a Comment

Jedno z najpiękniejszych, fascynujących dla sympatyków kolei miejsc na Ziemi Opolskiej zniknęło już ponad 27 lat temu, ale wciąż istnieją przedmioty świadczące, iż parowozownia w Fosowskiem faktycznie istniała i miała się bardzo dobrze.

Dziś przedstawiam zachowany Regulamin Złazu Rodzin Kolejarskich związanych z tamtejszą stacją i parowozownią. Wielka szkoda, że ta sympatyczna wędrówka odbyła się jedynie raz. Zapytacie, dlaczego tak się stało? Otóż jak wskazuje data Regulaminu rzecz cała działa się w dobie modernizmu socjalistycznego. Organizatorzy stawali na głowie, aby dobrze przygotować imprezę i niniejszy folder. Udało się i chwała im za to. Jednakże do legendy przeszło jak mocno oberwało im się za publikację historycznej i oryginalnej wszak pieczęci z tych ziem (patrz str.5).

Nieobciążoną politycznie zaś jest prezentowana laurka dla kolejarzy. Dzieci przygotowały ją z okazji święta ludzi pracujących właśnie w MD Fosowskie. W PRL-u Dzień Kolejarza przypadał na 2 niedzielę września, co nawiasem mówiąc było świetne dla imprez plenerowych (oj, działo się). Teraz jest to pod koniec listopada, czyli w czasie który nas dołuje. Laurka przetrwała tyle lat. Ciekaw jestem czy może ktoś z Czytelników okaże się jej autorem albo może brał/-a udział w delegacji honorowej wręczającej tę pamiątkę? Kochani, jeśli pamiętacie to wydarzenie, proszę odezwijcie się.
Norbert  Tkaczyk

Z dawnej korespondencji (cz.1)

P$ Leave a Comment

Nowy cykl prezentujący starą dokumentacje dotyczącą nieistniejącego taboru, inżynierii kolejowej, linii kolejowych, ciekawostki.

Zlomowisko HerbyDziś na całej sieci PKP muzealnych parowozów pozostało jak na lekarstwo. Spójrzmy zatem ile tych przepięknych maszyn oczekiwało kresu swojego żywota 24 lata wstecz w PPZM Herby (pomiędzy Lublińcem a Częstochową).

Norbert  Tkaczyk